Cultura

Tudu anu na 21 di febreru, Dia Internasional di Lingua Maternu ta selebra diversidadi i variedadi di idiomas na mundu interu. Tanbe nes data, ta lenbradu di akontesimentus, sima kel di asasinatu di 4 studanti na 21 di febreru di 1952 la Bangladex (1), pabia es staba na manifestason pa difende direitu di uza ofisialmenti ses lingua maternu, bengali.

Kuze ki ta fazedu nes Dia?

Na Dia Internasional di Lingua Maternu, Organizason di Nasons Unidu pa Idukason, Siensia i Kultura (UNESCO) e otus ajensia di ONU ta partisipa na atividadis ki ta prumove diversidadi linguistiku i kultural. UNESCO i otus ajensia di ONU tanbe ta insentiva pesoas pa mante ses kunhesimentus sobri lingua maternu i pa prende i uza otus idioma. Guvernus i organizasons non-guvernamental pode uza es Dia pa anunsia pulitikas en prol di lingua maternu i di otus lingua.

La Bangladesh, 21 di febreru e aniversariu di un dia krusial na storia di es tera. Pesoas ta dipozita floris na Monumentu di Martiris; ta kunpra pulseiras di vidru pa ses kabesa i pa parentis fimininu; ta faze festa ku txeu kumida i muzika; ta distribui premius literariu o lansa konkursus literariu. Tudu pa selebra kultura di Bangladex i lingua bengali.

Institutu Linguapax, di Barcelona na Spanha, ta npenha na prezervason i prumuson di diversidadi linguistiku na mundu. Tudu anu na Dia Internasional di Lingua Maternu, es institutu ta ntrega Premiu Linguapax. Es institutu institui es premiu pa galardua kes ki ta faze algun trabadju exselenti en prol di diversidadi linguistiku o di idukason multilingi.

Vida publiku

Dia Internasional di Lingua Maternu e feriadu la Bangladex. Enbora es Dia e ka feriadu na otus tera, el ta selebradu a nivel mundial.

Kontestu

Kantu kontise sizon di India na 1947, enton pruvinsia di Bengala subdividi di akordu ku relijion predominanti na kada sub-rijion (indu i musulmanu). Rijion osidental di maioria indu, kontinua na India, i rijion oriental di maioria musulmanu integra Pakiston, ku nomi inisial di Bengala Oriental i, dipos, di Pakiston Oriental. Mas, tenba tensons ikunomiku, kultural i linguistiku entri Pakiston Oriental (atual Bangladex) i Pakiston Osidental (atual Pakiston).

Es tensons agudiza na 1948, pabia Guvernu Pakistanes diklara urdu (papiadu na Pakiston Osidental) komu uniku lingua nasional. Es disizon pruvoka prutestus di utentis di bengali (papiadu na Pakiston Oriental). Guvernu proibi es prutestus. Mas, na dia 21 di febreru di 1952, studantis di Universidadi di Daka djuntu ku otus ativista organiza un prutestu. Duranti es manifestason, Pulisia da manifestantis tiru i mata 4 studanti. Morti di es studantis trokadu luta pa direitu di uza ses lingua maternu ta lenbradu gosi tudu anu na Dia Internasional di Lingua Maternu.

Non obstanti es represon, manifestasons kontinua ti ki Guvernu Pakistanes kaba pa ofisializa bengali tanbe na 29 di febreru di 1956. Dipos di Gera pa Libertason di Bangladex di 1971, Bangladex bira un tera indipendenti, ku bengali komu lingua ofisial.

Na 17 di novenbru di 1999, UNESCO pruklama dia 21 di febreru Dia Internasional di Lingua Maternu. Es Dia, komemoradu pa primeru bes na 21 di febreru di 2000. Na kada anu, ta skodjedu un tema pa komemorasons di Dia Internasional di Lingua Maternu.

Fonti (na ingles): https://tinyurl.com/yxhktqy4

Traduson di Marsianu nha Ida padri Nikulau Ferera

_________

(1) Bangladex (kuju nomi ofisial e Republika Popular di Bangladex) ta fika na sul di Ázia. El ten frontera ku Índia na osidenti i Mianmar (Birmánia) na orienti. El ten 147.570 km² di tamanhu i serka di 162.951.560 di abitanti. 98% di se populason e di etinia Bengali. Daka e se kapital.