Cultura

[koru]

diaxu nho kredu nho n ka sabe

si debe medadu más di xuxu o di pulítiku

xuxu panha-u é kel un bes i é dentu'l sabi

pulítiku si da-nu boló p’e tra-nu kokó

é nos sina síkliku

kel li propi k’é pila stebu ku po so pan pan

kel li dja ngan[h]a xuxu dja ngan[h]a xibinhu

(nhu lobu ka ta konta pamo el senpri e foi tolinhu)

mas mintira so ta fase si kaminhu

simiadu na bandoba ku koketa di bakan

karanba mas dj’e fla ku tudu sulenidadi

ma kel li é risitason sen tuntunhi di verdadi

nhordés nho k’é pai i k'é donu di piadadi

nhu da-nu mo nhu leba-nu pa otu sidadi

pamodi mar dja bira so di xinês ku oropeu

david chow dja bidjona djeu

tibaron na mar sa ta kaba

nu sa ta boita tenpu di txuba braba

ki ramedi é bai dexa kretxeu

alvês ta atxa lus alvês ta panha breu

mas tudu kes ki prumete-nu séu

es ntesa dedu es da-nu féu

a es bendedoris di iluzon

ki baxu pé sen nu da fé es ta tra-nu txon

es ta mete-nu ketu na koba stretu sen kaxon

i es ta ben otu bes rostu kran ku paleiu ka pinton

pa nu kunpra más sinku anu di injuriason

raboita na rostu mosinhus

é ka spritu runhesa

é odja si es mufinesa

ta spanta ta sai-nu di kaminhu

s'el ben p'el ben djobe tranka

nu ta mostra-l karanka

mas é na prega igualdadi

ki nu ta funda sidadi

ku nos vos di verdadi

es tema ki ka ten idadi

ki ka konxe falsidadi

mas ta inventa diginidadi

ku [nos] djatu liberdadi

ku [nos] spritu di umanidadi

ta ben djobe flisidadi

nes mundu [di] rabesindadi

k'é ka di flanu o di sikilanu

k'é ka di rai o di prizidenti

nen di ken[ha] k'é más balenti

mas prujetu di tudu umanu

[li koru ta risita ku más entuziasmu

otor ta parse la fundu xintadu el so

ta fase un munti tipu di rostu p’e odja

kal ki ta fika-l midjor]

(tabari prizidenti ta serba diferenti

ki pa kel li go el é balenti

el ta poba ordi nes lanbansa

si azágua ka da e ta da-nu speransa

e ta obrigá djustisa serta si balansa

é pezu dimaziadu so pa un ladu

di riba nparadu di baxu masakradu

é un povu interu ta sufri kaladu

labanta povu indjustisa é pa pupa

si bu k'obidu ti palásiu bu debe okupa

o poi la kenha ki ka ta tremenuza

ki ka ten ladu nen ka ta fika kaladu

i nel ninhun makabéu ka t'abuza

ku diskursu nxofradu so di kel agu

ki ta fasedu la rubera di santiagu)

[fin di koru

pulítiku ta rasmunga ngispadu]

ale-l nel otu bes

e xinta e spera ves

nu ta da-l ka ten  ladu

é midjor el sta kaladu

 [nhu lobu ta entra otu bes]

undi ki nu staba ta bai?

ki riba des stória inda panu ka kai

n kre dexa tudu ben sklarisidu

verdadi nhu lobu ka ta dismintidu

kel ki kontadu

n ta rakonta dun novu manera

é ka pamodi ten txeu vos djuntadu

ki debe setadu artimanha ku tolera

palavra nhu lobu é si fiansa

inbora nha subrinhu disgrasadu

ta poi tudu algen diskunfiadu

ta fla ma mi n ka di kunfiansa

[xibinhu]

nhu aitu la nha tiu

xa-m korta-nho fiu

alguns stória sta mal kontadu

es sta gengedu pa un ladu

é ka nho ki nu bá séu

ki nhordés da-nu un katxol kada

(s'é ka si n ta kume nha txapéu)

dinhô nhu pasa-l na fiu di spada

nhu kume nhu fase-l raganhada

dimeu n guarda pa ta pega baka

tudu k'e pega nhu ta da un sakada

nhu ta bua nel ki nunka ka ta skapa

nhu ta fla«kei i iaganhada ki pega»

nhu ta karega nhu ta leba

ki nho odja kumida ta po-nho sega

ki mi kantu n odja fomi ta mata-m

(si n k'ara spertu n ka ta sobriviveba)

i komu nho é tolu bakan

n subi riba la na kutelu n grita na txada

«ka mi ki mata é nha tiu ku raganhada»

kantu nhu pensa na nkrenkada

nhu sai ta kore pa nhu ka more

nhu kanba na mar sen sabe nada

i des manera n salba nha kori

[lobu]

é xima u konta ki paxa mé

bu txiu ia txene mimóia faku

ben u ben fika ixin na xi pé

ben iuda-i p'e ka paxa kabaku

[xibinhu]

é ka nho ki fomi sa ta mataba-nho

ki n leba-nho pa nu bá kume

kuzas di dentu di boi di nhu rai i nho

ku tripa largu i fradu ki so nho

sima ki stangu’l-nho ten lumi

n rakumenda-nho ma kurason

é ka pa toka nunka na el

i nho nhu xinta nhu santa na el

ki boi more pamodi di es ason?

[lobu]

ka txa mai kontxadu xubinhu

bu txiu fomi txa txa-i juix

xin n xintxa na kei boie-boie n da-i uix

n ka exa-i nen un deinhu

má nha xubinhu ko gaba nau

ken kontxa un xtóia txa genge-i

di maneia ki pa txudu kau

aigen txa fika ku pena dei

ko gaba xubinhu

u xabe ma u tiu é dixmimóiadu

k'e txa poi xi kabexa xó na dixkaminhu

pamodji ei txa xkexe di kuxa k'e txa fadu

[xibinhu]

nau nho é santxu nho é aldrabon

nhu kre bira santu na andor pa funson

nhu kre linpa fepu tudu kes mau ason

ku mintira'l-nho otu mutu mau ason

mi dja n bai

nhu odja si nhu ta toma ton

ka nhu spera-m sai

pa nhu torna ripiti kel rifon

[xibinhu ta da kosta ta sai ta bai

nhu lobu ta fla]

ka nhos iga-i ei kabexa ka bon

kei k'e kontxa i é xó iuzon

má ei txa kidjitxa m'é xi ki paxa

é un duenxa iunhu i xkizitu di noi iaxa

xó mi ki ka txen ei

pamô n naxe na iua xeitu

aei ei txa dja pa xpeitu

máx ei non xabe uki eu xei

[dentu des konbersu nhu lobu

ta ben na el e ta lenbra m'e

ka paga lumi na panela]

ei n skexe paga iumi

xi kuxa kema ian fika xen kume

nox xtóia txa paia xi un bokadjinhu

na voitxa n txa papia-nhox máx di txubinhu

[lobu ta sai i e ta volta pasadu un poku

e ta xinta ku stangu xeiu i e ta fika ta kore

mo na si barigona ta papia diskansadu

rostu sastufetu]

nha subrinhu n ta purdua-l

ael é ka mau é spritu mininu

[koru ta fla]

es otor li tanbé ten mesmu spritu

mesmu óra k'e ta fla kusa ka bunitu

é ka pa runhesa nen ka pur idiolojia

mas lenbra ma soti tanbé é pidagojia

tudu ki ta kontise-l na bida

e ta poi bibu na si puezia

afasta del kenha ki ka kre kai rabida

mas e ta brasa mundu sen pabia

e ta da-nu lus sima un kandia

na óra ki sorti é sukuru ku kaprida

[lobu ta kontinua]

inda onti na padjigal

el staba ta brinka ku distinu

ta fulia bida ta panha morti

ta vira-l [kosta] ta koba sorti

kabesa pa baxu ku pa riba

sen kansa nen mutu striba

xuxu k'é xuxu ten medu del

mas si nhos odja-m el

nhos da-m el nha mantenha

di si tiu bedju sen prakenha

ka mortu pa más disgrasa

ka saibu mas inda ta trasa

linha ku kaminhu di bida

na lida ta kai ta rabida

ku poku folgu mas inda ta ngenha

ki nos distinu é dizenha

rumu firmi di speransa

nes txon seku d'eransa

kel ki kontada n ta torna konta

si nhos pega na pena nhos ponta

nhos ta fika sertu m’é si ki pasa

si ka pasaba ta fika ta pasa

[koru lobu xibinhu i xuxinhu]

kel li go nen nhu naxu ka priveba

ma ali ben tenpu ki nhu lobu

ta kontaba si propi stória pa pobu

fika ta sabe ma kel xibinhu ka baleba

ma si nomi é ka sinónimu so di kume

di disbastadu ladron bariga largu

di toka lumi na funku undi k'es durmi

p'e fla m'é klareza parmanhan arbu

ki fase di galu kanta ko ko ro ko

dia dja manxe orizonti dja klaria

mas era si spritu'l fomi ki dja baria

si tripa kunpridu ki staba ta da no

ali ben tenpu ki nu ta obi na bentu

ma nhu lobu é salvador di povu

m'e kore ku pulítiku manhentu

di palku e fla «altu la es povu

é ka pa ngana di sinku en sinku anu

dipos é so diskulpa ma ten ki pertadu sintu

m'é so pandimia ku seka ki fase tudu danu

purisu nu meste pa nhos da-nu más sinku»

[es tudu ta labanta mo ta mostra sinku dedu]

nu ten ki pensa nun planu

di toma puder na nos mo

si é ka ku votu al ser ku po

si ses úniku planu

é so da-nu boló

                         ali ben tenpu ki tenpu ta kaba

                                                    [ku tenpu 

                         ki ka t'obidu nen murmúriu di bentu

nton na silensiu ian di kel mumentu

un vos ta fla «kel li é nhu lobu ki flaba»

[ta fika eku o rifon ta ripiti]

ki flaba ki flaba ki flaba

[é ka fin pamodi stória di nos bida

ta kontinua]

Rinxoa 03-11 Abril 2021

José Luiz Tavares

[vos di povu dizalentadu]

NOTA: kualker uzu públiku des obra

di kriason ta iziji otorizason di otor