Cultura

                      PARTI 3

[li lobu da sai ta kexa fomi ku falta di forsa

na korpu i un xuxinhu ta toma palku]

[xuxinhu]

spetadoris nhos toma xintidu

ki kel lobu li ael li é spertu

es stórias ka sta bate sertu

el ten ki dismintidu

sinon é kada un ku si verdadi

kes kusa di dispalidadi

ta bira kolidadi

ale-l ta ben da-nhos otu nobidadi

[lobu ta entra ta atxa xuxinhu

na kel pregason]

nhos odja ken ki sta papia

nhu xuxinhu pé di feru

nhu rai di kume feru

nhu kala i nhu apia

desti sentu ki eli ten si donu

nhu galopia nhu bá tisa lumi

nhu bá tra txeru mau purfumi

ki kre é di tenpu bu busdonu

ki ta fladu m'é propi diós

sai bitxu fastiós

sai bu bá laba

di bu mintira ki ka ta kaba

nhos mutu kuidadu ku el

el ta kunpra nhos vontadi

ku dinheru k'e ka disel

el é disgrasa di umanidadi

[dentu kel ta txiga un pulítiku na

kanpanha i lobu ta vira ta fla-l]

nhu djobe si nhu ka ngana na kau

es palku é poku pa dos lakrau

es gentis ben obi-m nha stória

li nhu ka ta podu na gulória

[pulítiku]

nau n ka ngana na kau nau

é li propi ki n ben é li propi k'é kau

é nhos paxon ki txoma-m

pa nhos pode toma midjor disizon

[e ta vira pa un korilijionáriu

e ta fla vos altu i rostu kontenti]

nhu ponta manenti

kel ki n fla nhu marka verdi

ka nhu dexa es papel perde

tudu algen pa fika sienti

n ta prumete

ma séu ta kontinua azul

pamodi di ikonumia azul

sikré mundu interu foba

nos go nu ka ta foga

nu ta abri strada pa sul

mar ki ta serka-nu

é el mé ki ta leba-nu

sen dia di traze o anu

nu ka meste más kapatás

ki ta trata-nu pa djakrás

pa rósa jamê never nunka más

ki leba bedju leba mininu leba rapás

pamodi dinheru dja ten

ki ka ta kaba nunka más

di li ti txiga txada malpás

ki ka tenba ta pasa ta ten

si ka txobe nu ta prumete durba séu

nu ta da kol na txon nu ta prenha-l

nu ta fika ta spera rezultadu final

(si ka kontise n ta kume nha txapéu)

kuzé ki nu al prumete más?

ma nu ta manda sota satanás

pa nu lenbra tudu dia

ma guverna é ka fase puezia

mas nu ka ta poi tudu diabu na kadia

nen kes notóriu ladron di txon

ki es é ladron mas aes é nos irmon

i irmon é pa si irmon tudu santu dia

dja nu bai diós ku nhos i mi na nhos fé

si nhos é di diabu el ku nhos tanbé

nhos vota i nhos vota dretu

pamo tudu ki ka ten ta ben ten

mas ka vota tanbé é disizon dretu

s'e pa nhos intxi boisu di kes otu ladron

n ta fla-nhos n ta pidi nhos ku mo na petu

nhos da-m nhos bileti n ta da-nhos kondison

má si nhos skodje nhos skodje ben

nhos lenbra ma ki ka sta na jetu

ta ben panha jetu o ta panha pota

ta navega nes ondia di li ti kelotu lén

                    [koru]

                    (komu koru é ominisenti e ta tene odju

                    tapadu ku un trapu o máskra e ta sta bistidu

                    ku túnika branku i trapu/máskra pretu na odju

                    e ta fase muvimentu di avansa i rakua

                    konformi intensidadi di entuason di vos)

nhu pulítiku modi ki nu debe vota?

é ku kabesa o ku bandoda?

                   é só ku odju fitxadu o tá ku naris tapadu?

                   [koru ta tapa naris ku mo]

                   é só bibu o tanbé ta pirmitidu finadu?

                   [pulítiku]

si é na nos sta tudu dretu

(nhos sabe ma nos é poku di roba)

ku kabesa nau k'é só konplikason

bandoba é pa lenbra kes otu irmon

ma kel ki ka sta ta ben sta na jetu

ma nhos tudu sta dentu di nos petu

kada un di nhos pertu nos kurason

é pensamentu na nhos ki ta gia nos ason

modi ki for na nos tudu votu é dretu

pa nhos n ta subi piki ntoni

duedju na txon n ta dobra piki lion

pa nhos n ta djata «kamoni»

ku divuson sima reza un orason

vota na nos é vota na pon

na karni na barku na mar

na bida sabi li na nos txon

com dinheiro que nunca vai acabar

vota na nos é vota na avion na séu

na txuba na txada na águ na baraji

(fla kel li é prisizu mar di koraji

mas ku vontadi nu ta konkista ti séu)

vota na nos é vota na konputador

telemóvel mininus tudu ta bá skola

bedjus ku nobu ta djuga ses bola

na ses téra skesedu di sina bapor

vota na nos é [sima] poi dinheru na banku

é un invistimentu na konfiansa

é libra di bran-bran ku sulabanku

é ka troka suguransa

di futuru pa trubuku

é ka troka tronku firmi pa kakutu

é ivita pasa xeki diskubertu

(o xeki en branku k'é vota

na kes otu ki ta kume kaba ta rota)

é libra di tirsidjason i padisimentu

é kaba ku ómi ta dadji na mudjer

i mininu tirsidjadu i disruspetadu na si ser

é un kazamentu ki ten tudu pa da sertu

mi abronka k'é MaiPaiDiós tudu djuntadu

krenti en kristu ki ta libra-nu di tudu mau-odjadu

di mal-lobadu i otus ki dja bandia pa kelotu ladu

                   mi sangi di kabral bibu pa más k'e njuriadu

pa trukulentus raboitentu i diskolifikadu

pa más ki kes di nha banda djobe-m diskunfiadu

[es personajen é un spésia di kriston nobu pulítiku

un opurtunista konvertidu a un otu idiolojia

mas inda ku riskísiu di kel k'e ta kriditaba nel]

ael é kel más grandi di tudu nos

sikre monti sinza fastiós

fla ma el é ka diós

el é ka di PAI nen mai mas di tudu nos

sikre nha kunpá kapina ngispa piskós

el ki ta odja marxismu pa tudu ladu

el ki ta txera totalitarismu ti na finadu

el ki ta diskubri pulísia pulítiku ti na padja nobu

el kel disiplu más grandi i famadu di tolavu di karbadju

esti un fidju duma égua ki debe fiká na saradju

o sima bazalisku ta spreta di seron d’obu

nos ninhun ismu é ka ku nos

so umanismu i diós ku nos

nos nos idiolojia é apenas fase

pa nos gentis pa nos téra ranase

(pa skese kes tenpu di nos ku nos)

na nos país di liberdadi ku opurtunidadi

ku ijijensia firmi di igualdadi

ku krensa nun bida diginu i di kolidadi

seja na kanpu o na sidadi

ku nos bandera di dimokrasia

ki ten ki ser vivensia di kada dia

pa nu sabe m'é flisidadi di juan ku maria

pa nu sertifika ma ningen ka ta fika sen ten

pa nu k'odja povu ta vive di panha ria

pa nu sabe ma kel ki ka ten

ma manhan ku otramanhan é si dia

ma kes ki ka tenba es tudu ta ben ten

si na es últimus tenpu nu da-nhos só kalseta

nu manda-nhos pa baleta  gosi nu ta prupoi-nhos

                   un otu meta   da-nhos kontidadi bos

                   di karni moli ku vinhu i otus bianda

kasa txon trabadju lisin o la kelotu banda

un viva pa nhos k'é donu'l votu

otu viva pa nhos ki ta kunfia-nu el

pa nu konstrui un pátria di leti ku mel

pa nu ka dexa-l bai nunka pa kaminhu tortu

nos konprimisiu ku nhos é sima k'é na papel sinadu

nu ta kunpri-l sikre na anu di txuba skoregadu

di bentu lesti disgrasiadu ki ta leba-nu ti tedjadu

sima ki nos téra é simiteri di skumungadu

mas é li k'é nos paraízu

nu ta luta nu ta djuguta pa isu

mas n meste nhos votu pa djuda-m

n meste nhos krus pa mante-m tran

mi salvador n ka ta manda-nhos bá bende pastel

mas n ta ranja-nhos trabadju so di sina papel

si nhos vota na mi ku kurason abertu i odju fitxadu

(odju so saradu si pa ka poi krus na kau eradu)

ka nhos kunfia na strela negra é kusa'l diabu

nhos mante nhos fé ku nhos fortaleza

na nos vitória k'é un serteza sikre nu odiadu

nu ta vense tudu lumi ku águ ku stromentu

nhos k'é pedra i simentu di dizenvolvimentu

é ku nhos firmeza ki nu ta kore ku pobreza

xinti forsa di nhos fé ta labanta-m é un beleza

e ta po-m skese tudu nos tuntunhimentu ku frakeza

ta fase-m xinti ma ser des téra é un rikeza

nhos pintxa-m ku nhos mo nhos bota-m riba la

                   pamodi nhos lugar é kel la  nhos futuru la ki sta

sen obi boka di kenha ki tene-nu trabesadu

sen lé opinion di katxoris kunpradu

i otus traidoris rabanhadu ki dja muda di ladu

[gosi e ta kontinua k'un surizu di trosa.

es personajen li ael é un skritor frustradu]

ka nhos lé nen ses puezia

k'é so flatu ku azia

enbora es ta fla m'é filozofia

nen ses proza margós

(kel li dja nhos sabe é pa kenha

si nomi n ka meste nen fla-nhos)

[e ta fika ta dizenha na ar i ta fase

ku boka inisiais di nomi des otor li]

nen ses pun nen ses zunzun

                    [gentis tudu ta poi ta ri ta da palmu]

ka nhos larga-m nunka nos distinu é kel un

nu fase forsa pamô kaminhu é xeiu di brabeza

mas ku nos krensa ki dja é ka sonhu mas serteza

nu t'odja renu di prusperidadi ta dizenha

antis di n dispidi pa n bai dun bes

[e ta ri enpolgadu e ta fla]

dun bes nau  kredu

é kel li ki nos adiversárius kre

mas arnegu des

ami n ta fla-nhos ku tudu nha fé

ma mi n sta na posi di segredu

é el ki n ta invoka pa djuda-nu

pa libra-nu di nofrájiu ku digredu

ki nos inimigus inimigus di susesu

di kabu verdi

ditratoris di pás ku prugresu

di nos téra    ta dizeja-nu

é purisu k'es perde a sinku anu

i otramanhan es ta torna perde

k'es ta bai sima naviu ta bulina

n ta prumete inda pa tirmina  

oliás mas ki prumete nu ta fase

nos língua di téra língua grandi di mundu

enbora nes anus nu tranka-l na gabeta más fundu

na kantu más misgu mas é des bes propi ki nu ta fase

ki óra ki nu papia mundu interu

ta sakuta-nu ta da-nu palmu

el ta subi riba la na séu sima un salmu

ti xinés ku rusu ku merkanu ta nveja-nu

nu ka ta torna trata-l sima kusa di txikeru

sima kusa sen prestu o sima bosta seku na kueru

si papiadu manhozamenti na rezan di dinheru

nu ta lenbra-s ma nu toma nos indipendensia

kantu nu ka tinha nen un binten pa tapa bueru

                   é un atu di diginidadi un ditadu di nos konsensia

                   (pamo si ividensia nen nu ka ta rifiri kiston di siensia)

                   xintindu tudu ku un forti xintimentu

                   ki u korpu mi rapia so di pensa

                   purki uki eu pensu eu spurmentu

                   sen lixonxa nen pidi ninhun branku lisensa

                   oliás es kiston debia ser enkargu prumeru

                   sinon mesmu enkargu úniku di próximu prizidenti

                   ki kel ki nu tene li gosi skese si dever di ser ijijenti

                   ki kel ki nu tene li debe ser mutu dotor i intilijenti

                   ku txada diskursu bunitu mas ki ka pasa di leru-leru

                   [es personajen apezar do gosi e sta milita

                    na mesmu ária pulítiku di prizidenti

                    e ten un grandi rankor kontra el]

                   [koru]

                   ku tabari nu ta ten prizidenti

                   e ka ta ben fase figura di korpu prizenti

e ka ta manda nun papagaiu papia pa el

tabari ta fase si papel

k'é ser pruvedor di tudu djenti

ael é ka delfin ka muleta

                   nen korneta di ningen

                   el ka ta ben djobe ganha fama komu pueta

                   (bon kel li sta sertu ki nos nu kre pueta)

                   el ka ta rasmunga dipos duedja

                   konstituison e ka ta kore-l mo

                   ku tripa ta da-l no

                   dipos beja

i sina di krus riba di sufá

kaba fla amén

inda ben fla

ma sima el ka ten ningen

kel ki el ten p’el flá el ta flá

sen si kadjar nen manbá

kel k'el ten ki fase e ta fase

dipos es pode rapika pé masmasi

pa da kel ki ta da

e ka ta seta ser txomadu di mintirozu

(akuzason mutu más gravi ki ser vaidozu

ki vaidozu go el é ti osu)

tabari prizidenti ta ser diferenti

ki pa kel li go el é balenti

el ta poi ordi nes lanbansa

si azágua ka da e ta da-nu speransa

e ta obriga djustisa serta si balansa

é pezu dimaziadu só pa un ladu

di riba nparadu di baxu masakradu

é un povu interu ta sufri kaladu

labanta povu indjustisa é pa pupa

si bu k'obidu ti palásiu bu debe okupa)

                   [li go kusa sai pulítiku pa kololu o pa sobaku

                   pamodi el nomi di tabari el ka pode  obi.

                   pulítiku ta tirmina diskursu ta dispidi p'e sai

                   mas e ka ta sai  es pulítiku komu é el rai di

                   manhentu i es parti ka fika-l sabi nton e ta

                   sukundi trás di kurtina i k'un vos fanhós

                   e ta tenta imita vos di koru]

nu ka kre tabari prizidenti

mas o mundu tabari prizidenti di kusé?

[lenbrandu kes tenpu k'es era amigu

kes bebe txeu serveja ku grogu fedi]

so si for di bebe ku toma kopu

ki palásiu ta bira bar di pueta dikadenti

kau sai ku entra di algen moku

mas si kel la é si fé

s'é si sina ki dj'e lé

[li grasa ta toma pamodi e pensa

m'e sta sukundidu mas sta un kâmara

ta prujeta si imajen na palku através

dun ékran jiganti]

NOTA: Otor ka ta pirmiti uzu pa ninhun fin pulítiku,               

ileitural, o kualker otu fin rilasionadu, di fala des

personajen. Es proibison ta mante tanbé na próximu

parti, k'é final di es pésa.

NdR: (Peça corrigida e actualizada às 11h00 de 14 de Abril de 2021)