Elas

(Splikasan di pruvérbiu, mandis Nhara Sakedu)

Desdi ki mundu é mundu

ki Nhor Dês fase si kriatura

Ôdju bu dadu pa bu ôdja,

ôbidu bu dadu é pa bu ozêrba,

naris bu dadu é pa bu xinti,

pé bu dadu é pa bu anda,

mo bu dadu é pa bu fase – parké bu ka manku,

Y nen si bo é manku:

si bu ten dôs odju, dôs ôbidu,

bu ten juis di memória…

…bu ta luta ku bu bida.

Sin, sinhóra!

Kabésa, gora, nu dadu é pa nu pensa!

Nu po xintidu.

Tudu kenha di ka dôdu

Ka nosenti, nen tolobasku

Ka bakan

Nen ka rasa pêru txóka,

Sabe ma kenha ki ta pensa ka pinton.

Ayan!

Kabésa k’é regulador di ómi.

Ken ki ta regula, ta madja si bóka.

Tudu géra na mundu,

tudu dizunian na vizinhu,

tudu kasabi na família…

…é bóka ki faze.

Pamodi

Ôdju ki djôbe, bóka fla:

• - N ôdja!

Pamodi, ôbidu ki ozêrba, bóka fla:

- N ôbi!

Pé ki anda,

un pé dianti, un pé trás…

Bóka fla:

- N bai!

Naris ki txêra:

kantu k’e fedi,

kantu k’é sábi…

Bóka fla:

- N xinti!

Mo di kriatura ti ôxi ka pára:

Mo ki fitxa, Mo ki abri,

Mo ki guarda, Mo ki konsêrba,

Mo ki da, Mo ki tôma…

Bóka fla:

- Mi ki fase!

Mo planta,

Mo símia,

Mo munda…

Ti mo ki da Santxu ku pédra

Ti Mo ki spanta Kôrbu na lugar…

Bóka fla:

- Mi ki fase!

Mo kôrta,

Mo rôsa,

Mo karêga, ben kual kasa

Mo ruma na ngarnel

Mo dugudja, poi na tanboru

Mo kôdje, poi na pilon

Mo kôtxi

Mo bêntia

Mo djoronbu

Bóka fla:

- Mi ki fase!

Mo pila

Mo tente

Mo tra kabésa

Mo subi kuskus

Mo fase kufongu

Mo rinka, poi na balai

…poi riba mésa, kubri ku tuadja

Bóka fla:

- Mi ki fase!

Mo kura,

Mo da bensu, na más pikinoti

Mo tôma bensu, na más grandi…

Bóka fla:

- Mi ki fase

Bóka môra na ladêra!

Ti Kabésa: óra ki kuda,

ki sumara,

ki matuta…

Bóka fla:

- N pensa si...

- N pensa asadu…

Kabésa é regulador. Mas bóka, Dóna Bokinha, e distribuidor: e ta fase, e ta disfase…

Bóka nu dadu

é ka pa nu pâpia…

Bóka ka fasedu pa pâpia.

Bóka fasedu é pa kala!

Dexa ôdju ôdja

Dexa orédja ôbi

Dexa ôbidu ozêrba

Dexa pé anda

Dexa mo fase

Dexa naris xinti

Dexa kabésa pensa…

Kabésa ki é regulador!

Dexa bu bóka fitxadu:

- Bóka kaladu ten vinti y sinku raspósta

Ago, si bu purguntadu…

Pensa ku bu kabésa

Bu sabe mo ki bu ta nabega.

Ami sertu, nha bóka, ka ta leba-m kabu ki N ka kre bai.

Ayan.

[1] Textu pistádu di Libru Grandi di Nhara Sakedu Vulumi I, de Mana Guta (2017)