Cultura

Oji, apezar di livru dja sta prontu, nu ta

ben da mudjer vos, dadu ki es inda es ka

parseba nes obra. Nu ta ritoma na undi

ki kandidatu Uzé das Névuas ta papiaba

di mudjer i nu ta sigi pa dianti, aliás, es

es ta sigi através di ses propi vos.

[Uzé das Névuas]

Mi go n sta ku presa n ten un enkontru

ku kel braza ki nhos odja-nu ta kontrola

oxi nu ta bua nu ta fase puezia nu ta rola

mas nu ta mante nos spritu senpri prontu

pamodi es kusa di ser prizidenti di un país

é ka so raganha denti fla «dja n kre»

é prisizu ten forsa i koraji i fe tanbe

é prisizu xinti-l dentu'l bo ti k'el kria raís

                  [Uze das névuas ta sai un mandinga di

                   rubera boti ta ben ta entra na palku ta fla]

                  [mandinga]

Mi un ka ten linga di baboza

moda es pueta di txonbon

un kre é faze-s tude roza

moda tenpe ta ganhâ aza

i nos no ta skesê tribulason

ma tude aflison di nos irmon

ki ta kaíde seke la na txon

sen un braza pa konsolason

                  Txa-me pasá

                  txa-me pasá

                  mi tanbe n ta na nha kaza

                  un kre tanbe un braza

                  moda kel d'ze di nair

                  txa-me pasâ

                  ke n ti ta guitâ diazâ

                  mi é mandinga skorasôde

                  la de kutel skundide

                  pa prasinha de kebrode

                  un krê vrâ moda es bendide

                  ke te li tude ben fatiode

                  naun é dizer braza para todus

                  i fazer uzotu de tolus

                  ta da jente so fominha

                  i depois fikaun a rir

                  só eles a kurtir

                  mi tanbe n kre kel d'minha

                  s'un ta nha kaza

                  tanbe n ten direite

                  na nha padás de braza

                  pa un intxí nha peite

                  i faze-l puezia tude dia

                  uli-s ta ben korta-me aza

                  ka ta txa-me raklamâ

                  kel k'é nha direite

                  moda daniel rendall kantá

                  txa-me un ben seí ta ranká

                  ke pove ka podê raklamâ

                  kre já no volta kes tenpe diazâ

                  k'era pau di milísia

                  o xikote de p'lisa

                  o tir o kadeia ribeirinha

                  purkauza so dun galinha

                  ó dimokrasia des diobe kanilinha

                  [ta entra uns suguransa

                  brankonsis i altaron ta kumesa

                  ta rasta-l pa fora di palku

                  nton el ta fla]

                  [mandinga]

                  Kalminha

                  un ka é ninhun galinha

                  [grasa ku salva di palmuta rabenta

                  nton otor ta rasmunga dentu del]

                  [pueta]

                  Más un ki dja roba-m palmu

                  mas djuze mante kalmu

                  próximu go ki ben da pa kanpion

                  bu ta mostra-l nton

                  si bo é pentedju pinton

                  [ta entra un mudjer tudu sanhada

                  mas xeiu di konpustura

                  dipos ta ben odjadu m'é Kristiana Ponti

                  el ta pega mandinga el ta rinka-l di mo

                  di suguransa i el ta fla-l]

 [kristiana ponti]

Ben li

dexa-m n ranja-u

un braza li

pa bu leba pa kaza 

kel li é di kel bon

s'u ka ta kridita

purgunta pueta txonbon

ael el ka ta pasa-u po

sima es pulítikus aldrabon

ael é bu irmon

ti el ta pega-u na mo

el ka ta larga-u

dexa-l djuda-u

konpo si

nhu ribita

es rabon

nhu mostra tudu paxon

ma nho propi k'é kanpion

m’é nho k'é rai di matxon

[nton kristiana ta toka-l lumi ku kafuka

nun rabona di padja k'el tinha el ta fla]

[kristiana ponti]

Nhos ruspeta mudjer

na tudu si ser

el é ka so braza

pa leba pa kaza

é un pensamentu pa obi

é un prujetu pa rializa

é un kiston pa analiza

sikre tanbe é braza pa djobe

é un suluson pa inplimenta

un ipótis pa ensaia

pa sabe si ta da é prisizu spurmenta

sikre fladu ale dja ben prusison di saia

é un speransa pa konfirma

un serteza pa riafirma

na tudu ora tudu lugar

sima [konjuga] tenpu di verbu amar

é un krensa di tudu dia

é un kandia di lus firmi

ken ki pensa ma nos é so pa filmi

so pa ilujia i pa fase puezia

nton ael el sta fora di tenpu

el tene odju tapadu na kabesa

el tene xintidu viradu dipalbesa

el ka obi sentensa di bentu

ki fla ku serteza ma ali ben tenpu

ki matxu ta fika di[pa]baxu

i fémia ta toma sentu

ta larga balai ta larga taxu

n ka sabe s'é sentensa di nhu naxu

mas kel tenpu é gosi nes mumentu

kel dia é oxi sen tuntunhimentu

kel ora é gosi nes batimentu

di un kurason ki tanbe é kabesa

dun paxon ki tanbe é prumesa

dun rializason ki dja kumesa

na divagar di nos tudu presa

nu sabe ma pueta da-nu vos

nun livru ki txoma «falaun

as silensiozas soberanas da téra»

k'é nos ta papia   sin nos

ki nu stevi en silensiu duranti era

boka ta abriba so pa fla aian

mas nos distinu dja ka ta fika pa manhan

o nu ta ben odja-l o modi ki for é pa spera

ora é kel li   kel li k'é mumentu

di nu toma palku i toma puder

sen bandona nos sintimentu

sen skese ma nos é senpri mudjer

nton un mudjer pa prizidenti

(pueta ta fika komu visi-prizidenti

ti p'el ten más tenpu pa si puezia

non pensandu na kelotu puezia

ki el desdi rapás el foi senpri sertinhu

metedu ku el propi mutu kaladinhu

ki nen toki  o mininu-fémia ka ta traba-el

di si kaminhu  el ku si lápis ku si papel

senpri ku si livru i ku si kadernu

ta trata senpri di kistons iternu

i gosi na si puemas sen dizalinhu

dj'el da-nu puder dj'el po-nu na guvernu

[Uze das névuas ki sta inda na bastidor

ta barafusta ta fla]

[uze das névuas]

Kel li go é ka el

ki fase 

kel li é ka obra di-sel

kel li é mi ki fase

[kristiana]

Mas nu manda nu lenbra di kel li

nos é mudjer i senpri mudjer na tudu ladu

ka nu skese di kel ki inda sta pegadu

na  taxu ku balai ku kudjer ora la ora li

sima n kaba di fla nu manda sin

mas nu lenbra di tenpu ki nu ka ta

mandaba  ka nu fase puder un fin

nu lenbra di kel la boronsera ta kata

i más inda   nu pensa na  kel

ki ka ten nen taxu nen kudjer

ki ka konxe téra di leti ku mel

ki pa pulítikus é konsensia di aluger

enbora mi (sin n ten ki konfesa) é di kes

ki ka kre nen obiba ta papiada di abertura

ka pamodi nu ka kreba luta i konpitison

pa pon i pa puleru mas pamo na kel situason

mi n tinha ki mostraba na mei des

komu mudjer ma tanbe nos é dura

ma na fase nu ka ta xinti izitason

mas inda nu ta fase ku más paxon

sima n sta flaba nu manda sin

mas nu lenbra tenpu ki nu ka ta

mandaba  nu lenbra tintin pur tintin

kel ki ka pode nen kunpra un sinplis bata

o ki inda sta xintadu bida nkalakradu

ta pensa na manhan xei di kudadu

pamodi inda ka txiga si dia d'agu

n ta fika ti li  nos enkontru dja sta markadu

nu ta ben odja na kanpanha

dios na nhos i na nha kunpanha

pa libra-nu tudu nos di kes omi fastios

k'é so kelotu puezia ku gran d'aros

[lobu ki ka sabeda undi ki staba

nen modi k'el ben parse nes parti

di stória ta entra di ronpanti ta fla]

[lobu]

Xe  muei kei i

mi n ta faxe-i puejia

n txa txoma-i ei bein i

é ka nha ontoidia

ki nhu papiaba djeitxu

n fa nha ma n txene un kuxa

ki txa txa ianbuxa

dentxu dji nha petxu

i nha fa-m «sta txudu seitxu

nhu txa fia nhu txa faxe geitxu»

[kristiana ponti]

Nau nhu lobu nho é di kes omi ka dretu

nos é ka di kes ki ta fase jetu

nhu mante lonji di mi i ku tudu ruspetu

[viradu kosta pa lobu ki dja da rinkada]

ago nhu lobu  m'el xinti un kusa na petu

pa n fase-l jetu  el kre kabesa ka dretu

el spera n ta mostra-l

undi k'é koxera di animal

n ta mostra-l kuze k'é ruspetu  bakan

el torna ben el ben purluxa-m

kabra kosera di djanban

(ta kontinua manhan)