Na es dias ki sta spadjadu algun kontrovérsia aserka di figura di Amílcar Cabral, nu ta pruveta pa nu publika ixsertu di livru «E ka Lobu ki Fase», publikadu na anu di 2022, na parti undi ki ta entra personajen tabral, símili fikisional des personalidadi sitadu. Tanbe ta entra personajen kauberdianu da-m bara, si disíplu armadeu artilieru i pueta. Nu sakuta-s.
*
[spritu di da-m bara ta kaba papia nton dentu
kel kau ta sukura ta fase un friu i tudu algen ta
fika ta spera pa odja kuse ki ta kontise ta obidu
un vos ki ningen ka konxe mas e propi vos di
[tabral]
Kenha ki sta poi kau lumi?
lumi e ku mi
e mi propi ki mandaba poi
mas era na matu la gine
tenpu ki kel li dja foi
la na altu di kutelu di boe
pa n kaba ku kes tuga sanpe
pa n mostra-s kenha k'e eroi
li sta difísil xuxu mutu txeu
más txeu ki iran di kaxeu
manga des sima nklekete
dja stende na txada moda tapeti
ami kre nhos ka sta kontaba ku mi
nhos skese ma mi ki inventa lumi
k'es kaba ku mi d'omesmu manera
ki t'inda n sta xinti-l ta txera
ku el propi k'es stara lutu na ladera
k’es poi txoru na tudu kutelu ku rubera
na klaru i sukundidu tras di tapun
ta jeme ketu pa k'obidu nen zunzun
ragoziju ku festa rixu dun ladu
di kelotu nodju ku lágrimas ku stera
pamodi si pa uns n foi ben matadu
pa otus foi traison ki nunka kel tera
ka rikupera
i inda oxi e ka fásil pega na motivus
i rizumi k'e so disavensa i gera
entri irmons entri etnias i tribus
[da-m bara]
Omi anho undi ki nhu staba
ki dja n djobe-nho pa tudu
seu nho Nhu ben obi es dos bokudu?
aes es ka sta dexa ningen skapa
es ki sta fase trabadju ki nhu dexa
na meiu xuxadera ki rapasis di-nho
(i kes otu ki ta fla ma es e di mai pai i dios)
sa ta fase ki tudu algen nes tera sa ta kexa
di kanga pisadu trankadu riba piskos
[tabral]
Ami nha seu e ka kel di-nho
di-meu ta fika riba di di-nho
aserka di kusas ki rapasis sa ta fase
ki dj'es subi tudu ta masmasi
riba kosta ku piskos di pobu
ki dj'es bira tudu so nhu lobu
ramedi e atxa un pueta distimidu
i un adivogadu di língua kunpridu
pa po-m es tera na ruspetu
p'es torse-m el pa ladu dretu
ki pa ladu ka dretu e kuazi tudu
dios ta guarda-m es dos bokudu
p'es ka da kabu des sima nho
alias novu mison ki n ta da-nho
e fika sienti senpri pertu des
pa es bandidus ka da-m kabu des
es gosi aes e soldadu di kabral
sima PAI foi soldadu di onu
ki undi kes finka faka i es planta punhal
k'es poi trapasa ku falsidadi na klaru nu
pa sabedu m'e djustisa tal i kual
[da-m bara]
Omi li go ti mortu e mandon
dj'el mandaba kantu nu staba li
na txon gosi ki dja nu ka di li
el kre kontinua na postu di mondon
gosi dja n ntende kel krónika
di mariuzon «ordi rixu tratu mufinu»
el kre k'e donu di distinu
kel li go el ba djuguta ku igreja katólika
don karlindu tanbe el ten ki papia
más klaru
pa amiasa pa xatia pa xikotia
pa kes ki sta kuspi-nu skaru
xinti medu di infernu
di arde na si fogu iternu
es mau nobegu ta bai di guvernu
ti opuzison aes e tudu kontra nason
es ka sta djobe nos filisidadi iternu
mas ses bon vinhu ku ses bon pon
(paralen di furta lus ku toma txon)
si nes tera kusa ka sta sabi
na gine nton sta inda más kasabi
anho go es erderus di-nho
es ka kre nada propi ku nho
li e konpra i benda di votu
na gine e subi riba la na pe di koku
fla o kredu o ka kredu ma el k'e prizidenti
ta ri ta gadjeta ta sibia ta raganha denti
ta fase kel tera pagodi
ta da xoki na koku d'obu
(kel li rapasis di-nho faseba li tanbe
mas es fla m'era pa kontrola natalidadi
mas era sinplismenti pa suprimi liberdadi)
nhu fadja na konstruson di omein novu
ben kel la tanbe era un kiston di fe
fase omein novu nen dios gosi ka pode
pamodi di riba kabesa ti txika ponta pe
dja el ta nase ku tudu mau maskabu
dja el ta ben trenadu pa ser lobu
ku denti fiadu boka raganhadu
prontu pa txupa sangi'l pobu
[tabral]
Ami n ka ta da ordi N ta transmiti
prinsípius pa djuda liberta kabesa
d'omi sima otor des pesa
ki ka ta seta ka ta dimiti
pa fasedu si povu i si tera
kobon di zupu i manjedora privadu
purisu ki dj'el disidi fase gera
purisu ki si boka ka ta kaladu
purisu ki el denti dj'el fera
el ta mata kaba el ta ntera
inda el ta xinta na stera
i el ta ba simiteri bela kabera
ael da ku po e sen djobe pa ladu
alias e djobendu pa tudu ladu
pa djobe undi ki santxus sta sukundidu
s'es ka toma ton
es pensa so na furta txon
nton es sta tudu fudidu
bon dja nu bai ki ku es pueta
balenti n pode durmi diskansadu
nho tanbe ki nhu foi pueta
di luta nhu ntrega bara ben ntregadu
un ta djuga ku lei ta fronta juis
kelotu dun forma inda más filis
k'el ta po-nu ta ri di bidjakaria
li nes prasa di praia di santamaria
pa tudu senpri nos sagradu kapital
kel k'es tenta fase ka foi nha ordi
abíliu duarti foi forti ki más ki si ka pode
i sobri es i otus asuntu pontu final
[armadeus ta fadiga ta risponde]
[armadeus]
Pontu final nau afinal kenha ki manda
mata-nho foi algun des juis aldrabon?
nhu fla-m pa n ntera-s baxu txon
na kaxon di feru mas prumeru
i antis di tudu nhu fla-m altu i bon son
undi k'es tene guardadu tudu dinheru
pamodi kel la k'e ses prinsipal motivason
sen dinheru k'e ses forsa es ta da di banda
[tabral ta fase-l ku mo p'el kalma]
[armadeus]
Nau ami n ka ta mandadu branda
n kre kes falsfikador
i matador
tudu na prizon
si dj'es pega djustisa dj'es fase ses txikeru
sen djobe pa prova kauza o razon
nos nu ta kunpri apenas nos obrigason
k'e fase sima lei ta manda
sima konstituison
ta ditirmina
[armadeus ta vira pa tabral]
Gosi go dja n tirmina
[tabral ka ta risponde armadeus mas antis d'el
disparse inda el ta rasmunga (nen el k'e spritu
iluminadu el ka sabe di un kámara sukundidu)]
[tabral]
Pobu mal-lobadu gentis ingratu
ki n more pa es
ka un mas dos bes
(un foi kantu es da-m tiru
kelotu kumesa ku bidjakaria di ninu
ki na kelotu nha pátria e so dizakatu
ki ale-s inda tudu dia na dizatinu
sima mininu ki enves di anda ta fase pinu
ki mi nhas dia e so tristeza ku suspiru
sima n sta flaba povu mal-lobadu i ingratu
k'es tra nomi 12 di setenbru di splanada
e ben fetu pa es bandidus po-s tudu di kuatu
e pa n ta ben manenti ta ben da-s kakerada
[pueta]
Ten uns ki sukundidu e sangi na denti
mas ora k'es sai aes e tudu suridenti
ta pidi apoiu alentu i votu di pobu
ta fla ma nen pensar m'es ka di rasa lobu
sabendu ma es pobu m'el e rasa di nosenti
m'el ta toma si dor sastufetu propi kontenti
mas anos nos lema e kasa lobus un bes bai
pamodi es nason e di pobu i non di ninhun rai
ku nos djatu ta fla ma na nos nun lobu ka t'abuza
mas nos ki nu ta sentensia dipos di nu akuza
invokandu (sikre ku mo baziu i alma nu)
direitu (kon)sagradu di rizistensia ki nu uza
[pa nu
konbate kolonialismu e kel me(smu) ki nu
ta uza oxi pa konbate disvius di repúblika
o tirania dimokrátiku kel li nu ta ben publika
na tudu skina di nos sidadi pa tenpu
ki segera ta kai sima puera ta tapa
lus ta marfanha kanpus ki ninhun bentu
ku si putensia obuskuru ka ta konsigi distapa
Comentários