• Praia
  • 29℃ Praia, Cabo Verde
Nha Madrasta - PURMERU ATU – (Purmera párti)
Cultura

Nha Madrasta - PURMERU ATU – (Purmera párti)

Kantu mi éra pikinoti, pamodi Nha Txika nhu ta dadjiba na mi kuazi tudu santu diâ. Basta e inventaba kualker kusa kóntra mi i e flaba-nho, nhu ta daba el rezon, koitadu di nha kori ta pagaba kel óra. Momentu más filís pa nha madrasta éra kel ó ki e pursebeba ma N staba trist. Oxi go, pelu menus nhu prizensia! I nhu kontínua ku bóka’l nho kaladu, nhu fika ian, sen fla po, nen barapó… nhu skese ma N ka ten mai, ma mi e fidju orfu di un mudjer ki, si staba bibu, ka ta dexaba ningen abuzaba di se fidju.

I SÉNA

Na un ruâ di Mindelu, Dáriu ta sta sakedu, ngostadu na paredi ta nobega na telemóvel. Diana ta pasa na el ka ta fla-l mantenha. Diana ta bai ti-té, ta da topada ta kai, Dáriu ta kóre ta bai pega-l ta labanta-l.

DÁRIU – Nasê bu ka da pankada?

DIANA (tuntunhidu) – Ka debe ser mutu gravi. (E ta ragasa saia un-bokadinhu e ta mostra párti di koxa) So kes foladura li ki sa ta arde-m… mas ta pasa.

DÁRIU (ta djobe pa foladura ma ka ta poi mo, pur ruspetu) – Odja si sa ta due-u txeu dimás, N ta leba-u Ospital, bu ta fasedu kurativi… bu ta dadu inxasan pa pazigua-u dor.

DIANA – Obrigadu. Ka sa ta due-m mutu.

DÁRIU – N ta spéra ma ka ta pasa di un sinplis sustu.

DIANA – Ka debe ser más di ki isu mesmu.

DÁRIU – Grasas-a-Deós.

DIANA – Amen!

DÁRIU – Dja agóra… ami N txoma Dáriu. I bo?

DIANA – Ami e Diana. Mutu prazer.

DÁRIU – Prazer e tudu meu. (E ta djobe-l tan) Abo e di li di Sonvisenti?

DIANA – Nau. Nha pai e di Praia, nha mai e di Sanikulau. Ami N nâse na Santanton, unde nha pai éra Pursor i nha mai Enfermera.

DÁRIU – Nton… bu sta li di féria?

DIANA – Tanbe nau.

DÁRIU – Nton?!…

DIANA – Bu sabe ma la na Santanton so ta studadu te 5u anu di Liseu. Kantu N fase 5u anu – dja ten dos anu – nha pai ku nha mai manda-m pa Sonvisenti pa N ben studa 6u anu. N fika ospradu na kasa di un nha tiu, armun di nha mai. Mas mudjer di nha tiu ta faseba mi txeu skodjénsa ku nha prima, se fidja fémia. Nton es anu, nha pai ku nha mai rozolve renda un kasa li i es ben kunpanha-m.

DÁRIU – I ses enpregu la na Santanton, go?

DIANA – Dja es kaba raforma.

DÁRIU – Dasdi ki es bai pa Santanton trabadja, es ka volta más pa ses ilha?

DIANA – Di un bes… ki nau. Es kiria un anbienti familiar ku gentis di la, es fase ses kasa, es ten ses fidjus i es kaba pa fíkisa rezidensia la. Di ves en kuandu es ta bai pasa féria.

DÁRIU – Pa u ki N pursebe, bu ten otu armun!

DIANA – Más sinku: tres matxu, dos fémia. Nha mai pari tres bariga… tres kazar di fidju.

DÁRIU – E pari gémia tres bes un tras di otu?

DIANA – Nau. Ami N ka  e gémia.

DÁRIU – Si bu fla ma nhos e sais!…

DIANA – Na purmeru párti e pari un par di mininu matxu. Dispos, e pari-m mi. Pur últimu e pari gémia di tres: dos fémia un matxu.

DÁRIU – Fixi!.

E ta djobe pa ruloji.

DIANA – Dja N rapara ma bu sta ku présa. Obrigadu más un bes.

DÁRIU – N ta pormete-u ma inda nu ta torna odja. N gosta txeu di konxe-u, N ta spéra ma bu ka ta ben xinti dor.

DIANA – Mutu obrigadu mesmu… di korason.

DÁRIU – Bu ka ten ki agradese-m. Apénas N fase kel ki kualker algen ki ten un korason dentu petu ta faseba. Txau. (E ta da rinkada, e ta pára, e ta volta) Odja, tudu diâ di noti N ta kustuma bai Prasa Nóva.

DIANA – Ami N ta mora prisizamenti na kel prédiu trás di KTT [Koreiu, Telégrafu i Telefoni].

DÁRIU – Ok. Kualker diâ des nu ta kontra, nu ta papia midjor.

DIANA – Óras ki bu kre.

DÁRIU – Txau.

II SÉNA

Dáriu ta sta xintadu na un banku di Prasa ta le un ravista, Diana ki ta sta ta pasia djuntu ku se amigas, ta pasa na el, ta fla-l mantenha, ta pára es ta konbersa.

DIANA – Olá, Dáriu!

DÁRIU (e ta labanta rostu) – Oi, Diana!

DIANA – Diskulpa-m pamodi dja N disvia-u di bus filozofiâ.

DÁRIU – Ka ta fase nada. Dja bu sta midjor?

DIANA – Odja… prontu pa otu.

DÁRIU – Ka bu brinka ku kes kusa li. Si bu sabe módi ki N fika preokupadu kel diâ!

DIANA – Asériu?!

DÁRIU – Ki nesisidadi ki N ten di N konta-u kasi?

DIANA – Obrigada. N staba na brinkadera ku bo.

DÁRIU – Te nha pai purgunta-m kusé ki N tinha, kantu ki N konta-l?!… koitadu… e fika ku tantu dor di bo!…

DIANA – Nhor Dés!… Kusé propi ki bu konta bu pai?

DÁRIU – Kusé ki bu atxa ma N ta kontaba el?

DIANA – Ma N panha un asidenti? (E ta ratxa un grasa) N sta na brinkadera.

DÁRIU – Dja N sabe. N fla-l ma bu lolo, ma bu kai i ma N bai djuda-u labanta.

DIANA – Mas nasê bu ka fla-l ma N da ku mo dentu bósta katxor?! (Es ta ri) Ami tanbe N konta nhas família módi ki bu foi sinpátiku ku mi, es fika rai-di kontenti.

DÁRIU –  Obrigadu.

DIANA – Ka bu atxa rabés… mas abo e dosi. Bo e un drópis. (Dáriu ta stende-l mo ta po-l xinta) Nhas família fla ma es ten gana konxe-u. I es pidi-m inda…

DÁRIU – Kusé?

DIANA – Pa N kunbida-u pa bu bai lanxa ku nos un diâ des. Pode ser?

DÁRIU – Klaru ki pode. Pa ki diâ ki nhos marka?

DIANA – Inda nu ka marka. Komu dja bu seta, N ta bai toma tróga ku es, N ta fla-u. Da-m bu núnbru di telefoni, N ta liga-u inda oxi. Si bu kre toma di-meu…

DÁRIU – E klaru ki N ta kre. Ponta di-meu: 311827. Si bu ka panha-m na kasa, pidi pa bu papia ku nha pai, dexa-l ku rekadu pa e da-m.

DIANA (ta kaba di ponta nu di Dáriu) – Tanbe ponta di-meu: 312718. N ta sta na kasa tudu diâ dispos di duas óra di tardi.

Diana ta labanta, es ta sana kunpanheru, es ta dispidi.

III SÉNA

Dáriu ku se pai ta sta xintadu na sala ta konbersa.

AGUSTU – N ka sa ta odja mal nenhun, si dimé-divéra bu gosta del!…

DÁRIU – N ka gosta del… (se pai ta ragala odju) nu gosta di kunpanheru.

AGUSTU (ta da folgu fundu) – Mos! Bu po-m korason ba-m pe! (Es ta suri) Nhos pode konta ku mi. N ta seta nhos namoru i N ta da-nhos tudu nha apoiu. Ki diâ ki bu kre tarse-l li na kasa?

DÁRIU – N ka sabe si e ta kre ben dja ton faxi si.

AGUSTU – Ki rapariga ki ka ta kre konxe kasa di pai ku mai di se namoradu?

DÁRIU – Mas… i Nha Txika… nha madrasta?! Será ki e ta nkara es kusa sima pai dja nkara pa e seta pa N tarse ménbra li na kasa?

AGUSTU – Bu pode manda-l ben óras ki bu kre. N ta papia ku Txika.

DÁRIU – N ta spéra ma nhu ta gosta del.

AGUSTU – N ta kridita ma nha fidju ten bon gostu, ma ka ta deziludi-m.

                                                IV SÉNA

Mesmu senáriu, ku prezensa go di Diana. Txika ta kanba dipos

AGUSTU – Nha fidju, ka bu dexa-l kapri-u. E ka faxi ki nu ta atxa un kusa sima kel-li. Rapariga e linda! (Pa Diana) Bu ka ta kalkula alegriâ ki bu traze-m ku es bu bizita na nha kasa, i di N sabe ma dja bo e más un na família.

DIANA – Obrigada. (Pa Dáriu) Bu pai e xuxanti.

DÁRIU – Kel bedju ki bu sa ta odja li, dja vive se tenpu, Diana. E konxe dretu kusa ki bale.

AGUSTU – E ka so kusa ki bale ki N konxe. Tanbe N sabe kuandu ki el e sériu. Amor ki kel minina li ten pa bo, sima sta traduzidu dentu se odju la, e sinseru i onéstu.

DIANA – Anho e sinpátiku. (E ta labanta) Nhu dexa-m N da-nho un beju.

TXIKA (ta kanba di rapenti) – Kusé ki nhos sa ta fase riba di nha sufá, sima ki kel-li e ka nada, go bu kre beja-m nha omi?

AGUSTU – Txika, el e ménbra di nos fidju…

TXIKA – Ménbra di bu fidju!

AGUSTU – E ménbra di Dáriu, kerida!

TXIKA – Mi N ka bu kerida. Ba txoma kel staférna di bu mai di kerida.

AGUSTU – E ben mostra-nu se ménbra.

TXIKA – Se ménbra!…

AGUSTU – Aian, Txika.

TXIKA – Nton ki fika klaru: di gosi pa dianti, N ka ta atxa nenhun malatriza xintadu na nha sala. Ten un monti pardueru, fodjada ku lapa pa ta kontra ku pinxinginhas. (E ta grita rixu) Na nha kasa nau, nau i nau. Pa prósimu bes ki isu torna kontese, dja N sabe kusé ki N ta fase. I si N ka fase, ka txoma-m más Mariâ Txika Atalaia di Pina.

Dáriu ta da Diana mo es ta labanta, es ta sai bóka ian-piu.

V SÉNA
Dáriu ku se pai xintadu na sala ta konbersa.

DÁRIU – N ka ta pursebe pamodi ki nha madrasta ta trata-m así di es modi! E po-m na uma burgónha! Da-m so gana manda txon abri pa N kanba.

AGUSTU – N sisti tudu, nha fidju.

DÁRIO – I nhu ka fla pó, nen pédra!

AGUSTU – N ka fla pa N ka dismuraliza rapariga más di ki sima e staba.

DÁRIU – Pelu menus nhu ta flaba, nen si un palabra so, pa nha difeza.

AGUSTU – N purfiri ka fla nada, pa bu ben. Pa suguransa di amor ki rapariga ten pa bo. Mas Txika ten ki splika-m pamodi ki e fase isu.

DÁRIU – Pelu menus nhu ta flaba nen ki un palabra so.

AGUSTU – N sabe ma bu ta atxa ma éra midjor si N meteba kel óra. Mas éra pior. Odja ma rapariga inda ka konxe-nu dretu i, si N kudiba bu madrasta kel óra, nu ta entraba nun grandi diskutison, rapariga ta fikaba mal inprisionada di bu família. Bu sa ta pursebe?

DÁRIU – Kel-li N ka ta pursebe nunka.

AGUSTU – Mas bu ten ki ta pursebe, nha fidju. E ka tudu óra ki pa nu difende nu ten ki ta ataka.

DÁRIU – Kantu mi éra pikinoti, pamodi Nha Txika nhu ta dadjiba na mi kuazi tudu santu diâ. Basta e inventaba kualker kusa kóntra mi i e flaba-nho, nhu ta daba el rezon, koitadu di nha kori ta pagaba kel óra. Momentu más filís pa nha madrasta éra kel ó ki e pursebeba ma N staba trist. Oxi go, pelu menus nhu prizensia! I nhu kontínua ku bóka’l nho kaladu, nhu fika ian, sen fla po, nen barapó… nhu skese ma N ka ten mai, ma mi e fidju orfu di un mudjer ki, si staba bibu, ka ta dexaba ningen abuzaba di se fidju.

AGUSTU – Ka bu ser injustu. Pode até ser ki, asves, N kustuma ser runhu ku bo, mas oxi bu debe konkorda ku mi. Bu ten skóla sabidu mé, mas ka bu skese ma orédja e más bedju ki kifri. I ma e mi ki po-u nes mundu.

DÁRIU – I dispos?

AGUSTU – Si N kudiba bu madrasta kel óra, rapariga ta baba di li diziludidu, ta pensa dásdi já na ben infrenta un família di malkiriadus. Sima N ka kudi, e ta bai ku reiba so di Txika.

DÁRIU – Sikadjar nhu tene rezon mé.

AGUSTU – Pur akazu dja dura ki N da kónta ma N kustuma ser brutu ku bo… ma N ka ruspeta alma di bu mai ki sta mortu – Deós firia-l se alma, da-l bon kantu na gulória. N pursebe ma bu madrasta ta poba-mi njuriaba-bo. Di getu ki e ta kontaba mi ma bu ta faseba el kabés-rixu… módi ki e gostaba di bo i ma bu ta faseba el trakinésa, ta obrigaba mi sotaba-bo sen rezon mé.

DÁRIU – Nhu kre fla ma dja nhu rakonhese éru’l nho, nhu kre pidi purdon?

AGUSTU – Senpri e ta konsigiba po-m kontra bo. E ta nbarsaba mi, e ta daba mi beju, e ta flaba mi: – “Agustu, bai ku mi kobon”. – I e ta kontaba mi módi ki bu tenba kabésa-rixu, sima e ta konta-m e ta txora.

DÁRIU – Mas anho nhu ka pode pensaba purmeru? Pamodi ki nunka nhu ka papia ku mi antis di nhu dagiba na mi? Pelu menu si nhu faseba si nhu ta serba menus injustu. Nhu ta dadjiba na mi tudu diâ ki manxe, i nhu ka ta dadjiba na mi sima dadji na un fidju, o nun kiriansa. Nhu ta daba mi so soku ku pontapé, pa undi panha, o ku bargadju boi, ku sintu di kori o ku bara marmuleru.

AGUSTU – N ka kre pa bu papia-m más nisu.

DÁRIU – Papá, óras ki algen pidi perdon, e pamodi e rakonhese se kulpa. I kenha ki sa ta púrdua debe sabe kusé ki e sa púrdua. N sabe ma gosi nhu sa ta sufri pamodi nhu sa ta obi verdadi. Un verdade margós, ki sa ta kusta pasa-nho na garganta, pa dixi pa xinta-nho na stomagu. Mas ami N sufri N ta seta, N leba i N fika kaladu. Nha madrasta pusta na nha disgrásia, e njura fase tudu pa e ganha pósta. Papá, N ta lenbra klaru kantu nha mai ta moreba. N staba ku dés anu. N sabeba di rexa entri el ku nha madrasta. I N sabe ma teoxi nhu ka daba-el rezon. E móre di párti, ku un fidju’l nho na se bariga. Un armun ki mesmu asi, foi más sortiadu di ki mi, pamodi e ka txiga di konxe Nha Txika.

AGUSTU – Si bu ka pára di maltrata-m N ta labanta di li N ta dexa-u bo-so.

DÁRIU – Nhu diskulpa-m.

E ta bai nbarsa se pai.

NOTA:

Caros amigos e leitores meus.

Imagino vosso anelo, a esperança que nutrem e que vos tem vindo a acalentar até que chegue o sábado e com ele a primorosa fábula que constitui o vosso expectante cardápio de leitura da semana. «Estórias e Comportamentos dos Bichos» que, não só ia na «metadi-kaminhu», também já ia ao meio do percurso, vai ter, entretanto, um ponto final, sem parágrafo nem travessão.

Dos XIII Capítulos que compõem a fábula, VI haviam sido já publicados durante treze sábados consecutivos, tendo proporcionado aos leitores do magnífico «Website: Santiago Magazine», hilariantes momentos cómicos, investidos, às vezes, de situações trágico/cómicas, embora, não desmerecedoras de acutilantes e estimulantes «feedback» dos caríssimos Cyberleitores.

E em resposta a esses excitativos «feedback», decidi suspender a sua publicação «online», para providenciar uma edição em livro, para o mais tardar, até o mês de maio que vem. Mas prometo e garanto que só vão sentir saudades de «Estórias e Comportamentos dos Bichos» e, não do seu autor, que convosco continuará com NHA MADRASTA, sua primeira tragédia, escrita em 1986, quando ainda nem sabia o significado da palavra: Tragédia. E desta feita, vai ser, toda ela, na nossa prestimosíssima língua materna, o Crioulo Cabo-verdiano e escrita na sua grafia oficialmente instituída.

Preparem, pois, para terem nas estantes das vossas salas, brevemente, o meu primeiro romance: «Estórias e Comportamentos dos Bichos», com pouco mais de duzentas páginas, prefaciado por uma amiga portuguesa, Dr.ª Teresa Matos, que vem desenvolvendo um trabalho para o seu mestrado, sobre a Língua Cabo-verdiana Não Materna.

Partilhe esta notícia