• Praia
  • 29℃ Praia, Cabo Verde
É KA LOBU KI FASE - I
Cultura

É KA LOBU KI FASE - I

Oji nu ta ritoma publikason di parti di obra «É ka lobu ki fase», pamodi es personajen (xona) sta ben sai di sena rial. Nu ta lenbra leitoris ma es parti ta ben na sikuensia di aparison di personajen armadeus, i di riflekson sobri natureza i stadu di djustisa. Es parti é últimu ki nu ta publika lisin, antis di saída di livru, ki entra na gráfica pa inpreson es simana. Nu ta kumesa ku parti final di miditason di koru ki ta da-nu fiu pa intruduson des personajen

[koru]

 

(…)

Na verdadi é ku tudu lágrima

ki nu ta pensa na nos lástima

mas kenha ki ta kudi-nu

si na palásiu sta so mufinu?

 

[un parti di koru ta ponta

pa palásiu prizidensial

i otu parti pa palásiu

di djustisa ki sima nu sabe

ta ladia prasa grandi di praia

di santamaria di vitória

kapital di kabuverdi]

 

Pamodi na verdadi

é divinu briliu di liberdadi

ki t'odjadu na omi na kualker idadi

so ku el ki nu pode konstrui

un verdaderu polis rial sidadi

sen gritu di tirsidjadu ta ui ui

sen ansiedadi na nos kurason

pamodi nos tudu é bitxu di txon

 

i kenha ki sta na palásiu ka di nos timi

i es ta fitxa odju dianti di kurupson ku krimi

mas nos ki orizonti é nos kaza

nu ka ta seta ku rizignason

ma mo é so pa labanta pa benson

o skese kastigu antis di perdon

mas nu ta gasta nos pás i nos susegu

pa nu ka dexa mal kanpia riba des téra

ku nos konsensia k'é sima un braza

ki ka ta pidi aplozu o vénia unséra

 

mas ta fla ma nen susegu nen inkonsensia

nu ka ta fase-s nos palásiu

mas nu ta prega ku dos pregu

ku urjensia

na portal di konsekuensia

(pamodi mundu sta segu)

nos lamentu na forma di sermon

 

[dentu kel li Xona ki staba ta sisti tudu es sena

la di varanda di palásiu ta txiga el ku Papel Fostinu

i si asesor Djoka Aranha ku si pasta

baxu brasu i un munti tropa tudu ku ar amiasador

un bionbu ta dividi pueta ku kel grupu la

ki spetadoris ta odja riason di pueta enkuantu

Xona sta na palku]

 

[xona]

 

Palásiu kenha ki papia na palásiu

nhos pensa ma la é bar di inásiu?!

nhos ten más ruspetu

pa kenha ki sta la pur direitu

 

pur disizon di pobu

pur vontadi soberanu

purtantu ka ben ninhun flanu

ben txoma-nu di lobu

 

kel li nu ka ta seta

kuidadinhu i pa ruspeta

es nobri intituison

k'é prizidensia di nason

 

[nhu lobu ki staba disparsedu

ta entra na palku na karera ta fla]

 

[nhu lobu]

 

Bar di inásiu

undi ki ta fika es bar di inásiu?

 

[ta parse na ekran jiganti un fotu

di un bar k'un letreru skrebedu]

 

BAR DI INÁSIU UNDI KI TA SETADU
          TUDU TI PUETA BOKUDU

                   EL SOBRITUDU

           MENUS PULÍTIKUS LOBU

 

[nhu lobu]

 

N konxeba la lisboa un di orásiu

ki era santuáriu di padjinha

mas orásiu txiga fin di linha

orásiu dja ka é des mundu

mundu gosi é so di dundu

nhos fla-m é undi n ta linha

 

ami é lobu n ka pulítiku

n ka lobu pulítiku

k'é santxu

                ki ta parse síkliku

ta txera más fedi ki dismantxu

 

[xona ta piska odju disfarsadamenti

nton tropa ta da-l koronhada djoka

aranha ta da-l un golpi di karate

i papel fostinu ta zinbra-l kel xikoton

i es ta sai ku el di sena inkuantu xona

ta kontinua si diskursu ku rostu sima

ki nada ka pasa enbora el ta fla]

 

[xona]

 

Un mau mumentu

istu eu lamentu

mas pulítiku tanbein tein main tein pai

naun é du séu ke ele kai

einbora às vezes nus armamus ein deus

po para us outrus   paun para us seus

ele é jente i taunbein sente

mesmu kuandu mente deskaradamente

é un finjimentu diferente da puezia

naun se skesaun ke taunbein sou pueta

na puezia finje-se para dizer a verdade

                                    disfarsadamente

komu ese ke sta aki armadu ein valente

mas isu fika para outru dia

ke agora naun estou ein stadu de pueta

 

[el ta muda pa kriolu]

 

[xona]

 

Nton kel li dipos nu ta papia

ki sta un maluku pa li so ta kanpia

(más ki un mas gosi un ki nterasa-nu

é un flanu ki sta pa li ta fase planu

ta kritika-nu sima ki eru é ka umanu)

ta fla ma nos el ki ta apia

oxi go dja n xatia

 

nhos fla kaldu ki dja bedja

p'el odja-m modi ki mi é oki n xatia

n ta lonba po  n ta bafatia

n ta xuta  n ta torse oredja

kaba n ta manda «duedja!»

 

nhos mostra-m undi ki sta kel maluku

ki sta fla m'el kre ser prizidenti

ta poi koru ta fla ma kel li ka konpitenti

el pensa ma palásiu é koxera di fase trubuku

m'é tereru di finka txabeta ku batuku

 

kau di fase malkriadesa

o fase gaiatisa riba tripesa

(mi ki nen na badju n ka mutu bon

ki n ta trisa sima po na pilon)

 

el pensa ma kel kadera é stera xuduku

inda el ta poi ta fla ma el k'é más balenti?

balenti tanbe ta kanbadu manduku

i ta xobradu po  sima kaldu ki dja bedja flaba

ma bon tanbe pode bira suplenti

 

(i kel li propi foi pa mi k'el flaba)

dexa-l da pa dodu manenti

i el kontinua armadu en balenti

s’el ka obi i el da pa maluku

 

nu ta mara-l dipos di kebra-l

                             i fende-l rengal

                             ti kakutu

nu ta ba interna-l la palásiu

baxu supervizon di papel fostinu

pa nu tra-l di brinkadera mininu

el ba fase gaiatisa pulítiku la bar di inásiu

 

ele ke aparesa

ke stamus kon presa

muitus dosiês para despaxar

i viajeins taunbein muitas para preparar

 

ke eu naun posu parar

nein deixar de me inspirar

para graves desizoins tumar

enkuantu u aviaun sta ainda nu ar

 

[pueta ta tapa boka ku mo pa grasa

 ka rabenta-l  djoka aranha ku si kalsa

 ti stangu ta fulia pasta k'el teneba baxu

 brasu ta bira ta rabida tudu senáriu

 ta djobe si pueta sta pa la]

 

 [aranha]

 

Vamus einkontrá-lu senhor prezidente

depois partu-lhe dois dentes

para ele aprender kein é valente

ke ele já é reinsidente

 

[xona k'é spertu i tendu odjadu

ma spetadoris ka fika kontenti

ku si prumeru intirvenson nton

el ta muda agulia]

 

[xona]

 

Viulensia naun meu fiel skudeiru

vamus ser uma spésii de bonbeirus

levar a koiza asiin numa boa

komu us demukratas la de lisboa

 

kon u meu mudelu kamartelu à kabesa

siin purke é presizu saber kopiar nalgun ladu

mas prokurein bein ke stou kon presa

ele naun pode dezapareser asiin diabu

 

sendu pueta imurtal a kein até

já aprezentei un livru (muitu bon

raius    mesmu muitu bon)

naun pode ser tratadu komu ralé

a soku xapada ou pontapé

naun naun istu ten a minha opuzisaun

vamus fazer uzu da nosa razaun

 

konvensemu-lu ke à un semináriu

nu palásiu onde ele poderá xpor

todus us pontus de vista sein oráriu

seja a ke óras maneira ou dia for

 

purtantu nada de senas de valentia

muderason ke u tenpu é de karestia

subretudu konpaixaun i konpreensaun

para kon u astru de xaunbaun

 

[koru]

 

Xona ael é spertu

el ta fla kel ki kre obidu

sanha nen s'el pididu

nen s'el sta el so na dizertu

 

[dipos ki dj'el sta na bastidor

undi ki sta kel kámara ki sta

panha tudu algen na si diskursu

verdaderu p'el kontraria koru

el ta fla]

 

[xona]

 

Bon ami dja n fase nha papel

ora ki nhos panha-m el

nhos da-m el stribilin di purada

nhos toma-l kel spada

nton go nhos ratxa-l ku

o kadera

ki ka ta nen kura

k'el ka ta konsigi nen pupú

nen kosa kosera

nen xinta riba stera

(s'é pa fase rima el ta odja

ma nos é ka di brinkadera

m'el ta mixa ti txon modja)

 

nhos borodja-m el ti k'el stura

inda nhos da-m el kunbidu

                       ku konpustura

nhos ratxa-m el más dos n'obidu

kaba nhos ba fulia-l la baxu txada

pa kaba-l ku fastentura

di ben kaba ku lobu ku spada

 

ago ami xorna es kagueti

ta fla-m ma n ta fika kaladu

oki n debe papia  inda el staba ku babeti

kantu n luta pa nu ka vive kaladu

 

otrevidu metedu i mal-lobadu

aliás ora ki nhos masia-l ben masiadu

nhos traze-l nha prezensa

p'el sabe kenha ki dita sentensa

 

m'é ka si stratajema di poi koru

ta distrata algen di tudu manera

p'el prende ma tanbe n sabe nbera

p'el ka kai na stória ku txoru

 

di kaldu ki dja bedja

p'el odja ma n ten akilu

na meiu di kodradu

pueta di buteku atrividu

ki kre arma en stilu

               matxikadu

galinhu mal rizolvidu

dismantxu di fransedja

língua kunpridu

ki go sa ta kre bua

p'el ben djuguta ku kel korbu

                            bedju li

xei di manha na karan di korpu

              ki ti sapu el sabe nguli

el kre el sta na lua

el sta na lua nau dj'el nlua

                            propi

nton kel li ramedi é xikoti

 

[nton papel fostinu ku kel si

 rostu senpri runhu el ta puxa

di kel zipilin di xikoti kabalu marinhu

k'el teneba sukundidu trás di kosta

i ki el kanba nhu lobu kuel i el ta fika

ta stika-l ta dobra-l ta fitxa odju

ta nheme denti na kabesa un bes bai

xona ta kontinua entuziasmadu]

 

[xona]

 

Mi ku várius dotoramentu onoris koza

kenha k'é kel xuxinhu fidju di midju iladu

li  es pobri servejista boka baboza

p'el ben fla-m ma n ta mante kaladu?

 

Mi tanbe n ta toma nha doza

mas nos nu ka pertense timi di koitadu

nos nu ta xinta na nos kaderon d'oru

nu ta obi mundu ku povu na ses txoru

p'el toma mutu mas mutu kuidadu

 

Nhos odja-m la na dizenhu

kenha k'é donu di martelu

talves mi ku nha amigu marselu

nu debia troka  ele vai eu venhu

 

istué ael el ta fika ami n ta bai

nun maratona sen diskansa

dipos nu ta enkumenda títulus ku dansa

i inda nu ta faze otus stravagansia di rai

 

ami dj'es fla m'é prizidensia ki da-m vizibilidadi

ki katapulta-m pa rikonhisimentu komu skritor

(kel li ki debe ser grandi planu des otu stapor)

gosi é deta ketinhu i faze di mortu (si n ka sta

en tránzitu en viajen nisisáriu nalgun eroportu)

 

labanta so noti ba janela inspira rostu pa portu

di praia  na barba di diogu gomis  i kel li basta

(pa djeu mesmu prizidenti é pa djobe ku kuidadu

pamo sima otus parti nos téra tanbe dj'el kunpradu

dj'el ramatadu  dj'el tomadu  o te dj'el furtadu

mas na kel li prizidenti ten ki mante boka kaladu

el ka pode menta nen mete  kel li ka si pasta)

 

es txitxu  sima ta fladu na nha amadu

djabraba [fladu el si pai tanbe é di djabraba

enbora ael el nase la pa fundu di tarafal

undi k'el kria ta kore trás di baka ku kabra

na meiu di kafanhotu ku tudu kasta praga

 

tirsidjadu na kes tenpu mau di «txuba braba»

nhos odja-l ti inda oxi ku kel ar di boko

ael é ka sima nos mininu mimadu di plato

des nos amadu praia pa senpri nos kapital

(sin mesmu nasidu na norti nu ten si sinal)

 

nton é purisu k'el sta zinbra trotxada ku po

sima kelotu antigu tavaris más konxedu

i é purisu k'el ta ponta tudu ku lumi na dedu

i nen xuxu nen dios nen nada ka ta po-l medu]

 

sima nu sta flaba des brabu di kutelu

n ka ta fla m'é dor di kutubelu

pamo livru ku prémiu el ten más ki kabelu

na kabesa   mas p'el ka pasa si xinelu

p'el madja si boka xuxu i koloka mutu zelu

 

na manera modi k'el ta rifiri supremu

kapiton des navegason  sinon si kastigu

é po-l nun boti skonxu mara-l na remu

fulia-l na mar brabu p'el ba djobe si djazigu

sima ta fladu i nu ta fla «kein aviza é amigu»

 

[gosi inda más entuziasmadu i kontenti]

 

[xona]

 

Kel li propi k'é tranka-fulia nha genti

gosi mi ki dja fika ta ri ku boka inda más tortu

boronseti argozu ta fla ma n ta fase di mortu

p'el kuda p'el fika ta sabe na ki batenti

                                              k'el ben toka

el ka sabeba m'é ku nha mo

                                 ki n ta faseba-el roka

gosi go p'el miasa finka spada i baza po

 

voltandu inda pa un asuntu ki fika na nha menti

sobri uzu di vizibilidadi ki kargu di prizidenti

da-nu pa nu putensia nos karera di skritor

pa nu papia klaru sen tuntunhi nen supor

(mesmu sabendu di nos finjimentu di ator)

 

sin es kargu nu uza-l afinkadamenti

pa tal finalidadi  mas podeba ser diferenti

nun téra ki tudu kre sta na montra suridenti?

à sin es-ministru di múzika ka da spetáklu

ka grava klip nen cd  mas nos é prizidenti

 

nos bitola i nos midida é mutu más anplu

kel ki fika ku dor na kutubelu ba ser prizidenti

tanbe   nos dja txiga nos ora di bandona barku

mas nos prizidensia el ta fika komu un marku

un rifirensia di kultu pa kes próximu prizidenti

 

sikre sta un santxu li ta tenta po-nu tudu kasta

mantxa   mas nos justu valor é óbviu   es ses anbison

tanbe é txiga la   mas es sta li so na manha  ta da lison

di étika  bon nos dja nu sirbi gosi é tenpu di nu afasta

nu ta spera ma nu ta bai baxu di aplozu forti di nason

 

[xona ta para el ta sumara el ta rikumesa]

 

[xona]

 

Mas es ideia é di narador o di propi otor

ki dj'el poi na nos boka komu personajen?

pa sklarise-nu  koru nhos k'é sklaresedor

ka nhos fika kaladu  kredu lus nes pasajen

 

[koru]

 

Ka nu korkoti pa nu ka dizintera propi osu

ki sta ben nteradu la fundu dentu'l posu

aliás na fundu di blog «mulier kabuverdiana»

nos nu diskubri atraves di boka di kel nha flana

 

[dipos ki dj'es sai]

 

[koru]

 

Ó diaxi verdadi ta nxofra mundu

kre é pa nhos ba sukundi la rubon fundu

p'es ka fase-nhos pior ki armadeus artilieru

k'es tene ridjadu kre poi barbitxu sima bixeru

 

mas nu sigi pa dianti  ki inda nu ten txeu

pa nu ri fri borodja lova o mata

aes es ben tenta xamata

ben konfundi-nu fla-nu m'es téra é séu

 

mas nu ta tra nos txapéu

pa es finjidoris ki ka so na puezia

pa es atoris ki ta da-nu breu

i es ta fla-nu m'é klareza'l dia

 

[lisin djoka aranha ta konta prizidenti

modi k'el konxe pueta  kusa ki dj'el

kontaba pueta i ki juízu k'el fase del

sen siker el konxe-l.  es parti nu ta omiti

pamodi es personajen ta entra notu parti.

pueta ta obi ses konbersu i ta tenta fika

ketu mas el ka ta aguenta.  grasa ta kapri-l

i djoka aranha ta arma diskunfia m'el sta

pa la.  aranha ta fika so ta vira kabesa

i ta fareja ar.

pueta ta entra ta da ku es nes pruparu

ta da pa dodu finjindu m'el ka obi ses

konbersu na bastidor o na ladu i el ta fla]

 

[pueta]

 

Ó amigu xona nhu seja ben-vindu

kuze ki traze-nho pa li nes noti lindu

ker dizer n sabe ma nho é di tiatu

mas n ka sabeba ma nhu gostaba

                             des pesa gaiatu

(k'é pa midita na mal ki ka sta kaba)

 

undi te ki nhu sta ritratadu

(n ta pensa ma di forma fiel i filis

ti na purminor di boka tortu baxu naris)

nho ku tudu tropa di-nho

(menus aranha  ael el ba pita karis)

nhos xinta lisin na nha ladu

ki nhos é kamarada des dos ofísiu

                      un di da bida no

kelotu di brasa i kore konstituison mo

lenbrandu tanbe ma vida desdi inísiu

é un marxa na direson di prisipísiu

purisu nu ri ora ki nu ten ki ri

mas nu fri tanbe si nu ten ki fri

 

[xona ku papel fostinu djoka aranha

i tropas ta poi rostu tudu kontenti

i xona ta fla]

 

[xona]

 

Nos nu obi notísia ki spadja des pesa

nton nu ben ta kore xeiu di kuriozidadi

pamodi fladu ma nu sta ritratadu sen maldadi

mas ku pinseladas di verdaderu i puru rialidadi

i mi ku nha skuderu más konpanhia nu ben dipresa

 

faxi propi  ben odja-l tanbe

pamodi é ka tudu dia nen noti

ki tudu algen ten prazer di odja i le

sobritudu na nos língua maternu

es nos tizoru duradoru sinon iternu

un pesa ki ta toma pulítikus komu moti

 

fladu la pa trás i más pa dianti

ma ten algun soiti

mas nos pulítiku

ki nada pa nos é ka bastanti

nu ten peli rixu

i soiti ta fase parti di ofísiu

 

[un vos na meiu di spetadoris

ta intoronpe-l]

 

[vos]

 

Kel ki nhu sa ta toma soiti

é sinplis spritu krítiku

o más inda  analítiku

puru avaliason di sidadania

será ki tanbe nhos kre poi na kadia

kenha ki ka ta nbarka na nhos boti?

era pa nhos kanbada tudu di xikoti

pur traison a povu

xikoti sima kel ki nhos kanba nhu lobu

 

[xona ta finji m'el ka obi

i el ta kontinua ku si diskursu]

 

[xona]

 

I nos nu ta fase sakrifísiu

nu ta seta tudu ingratidon

(sima nhos kaba di obi

tratadu ti pa traidor di nason

sin pamodi povu k'é nason

palen di sota nhu lobu

k'é nosenti sima pobu

falta-s so fla ma nos ki ka dexa

txuba txobe

mas nos nu t'obi tudu nhos kexa)

 

podadu di vendilion ate skroki

bendedor di surizu  bendedor di txon

tudu njúria ku salbaxaria ku ramoki

podu na nível o te más baxu ki lixu

fuliadu la pa munturu o la pa kobon

(mas nu sabeba disu desdi inísiu)

 

ke naun é u prezente kazu stou sertu

mas para sertifikarmus viemus ver de pertu

para nu fiin dar-vus u nosu abrasu

i felisitar-vus pur este grande pasu

 

(ta kontinua)

Partilhe esta notícia